“petrichor” กลิ่นไอดิน

กลิ่นไอดิน จากหยดน้ำฝนกระทบพื้นดิน กลิ่นนี้มีชื่อเรียกทางเคมีว่า “petrichor” ซึ่งมีรากมาจากภาษากรีก คือ “petra” ที่แปลว่าหิน กับ “ichor” ที่เป็นคำเรียกเลือดของเทพเจ้ากรีกโบราณ ในกลิ่น petrichor มีสารประกอบหนึ่งคือ geosmin ที่เป็นผลพลอยได้จากการเผาผลาญพลังงานของแบคทีเรียสกุล Streptomyces ที่อาศัยในดิน

บทความตีพิมพ์ในวารสาร Nature Microbiology (เมษายน พ.ศ. 2563) กล่าวถึงบทบาททางนิเวศวิทยาของการที่แบคทีเรียผลิตสาร geosmin และสารประกอบอินทรีย์ที่ระเหยเป็นไอได้ง่ายอื่น ๆ ออกมา นักวิจัยได้ทดลองข้อสันนิษฐานเรื่องการดึงดูดสัตว์ขาปล้องในดิน

นักวิจัยพบว่า กับดักที่วางโคโลนีของแบคทีเรีย Streptomyces coelicolor เป็นเหยื่อ จะพบจำนวนแมลงหางดีด (ชั้นย่อย Collembola) มากกว่ากับดักที่ไม่มีโคโลนีแบคทีเรีย อย่างมีนัยสำคัญ
แมลงหางดีด เป็นสัตว์ขาปล้องที่อาศัยอยู่ในเศษใบไม้บนดินบนพื้นป่า สามารถรับกลิ่น geosmin ด้วยหนวด และวิ่งเข้าหากลิ่น เพื่อกิน Streptomyces ซึ่งเป็นแบคทีเรียที่มีหน้าตาและพฤติกรรมเหมือนเห็ดรา คือ สืบพันธุ์โดยการปล่อยสปอร์ ปัจจุบัน นักอนุกรมวิธานไม่นับแมลงหางดีดเป็นแมลงแท้ เมื่อแมลงหางดีดกินแบคทีเรียเข้าไป มันจะเป็นตัวกลางในการแพร่สปอร์แบคทีเรียไปได้กว้างไกล ผ่านการถ่ายมูล และการเกาะเปลือกนอกของแมลงหางดีด

ผู้เขียน

นภัทร มาลาธรรม

แหล่งที่มาของรูปภาพ

ภาพที่ 1

Picture by Sourabh Yadav on Pixabay

Available from https://pixabay.com/photos/drops-rain-rain-drops-water-liquid-2404441/

ภาพที่ 2

Photo by Andy Murray on Flickr

Available from: https://www.flickr.com/photos/andybadger/11563477495

ภาพที่ 3

Centers for Disease Control and Prevention's Public Health Image Library (PHIL), ID#2983. / Dr. David Berd, 1972

Available from: https://phil.cdc.gov/details.aspx?pid=2983 

ที่มาของแหล่งข้อมูล

Becher, P. G., Verschut, V., Bibb, M. J. et al. (2020). Developmentally regulated volatiles geosmin and 2-methylisoborneol attract a soil arthropod to Streptomyces bacteria promoting spore dispersal. Nat Microbiol https://doi.org/10.1038/s41564-020-0697-x

Bowler, J. (2020). Love the Smell of Rain? There's an Ulterior Motive Behind the Lure of Petrichor. Science Alert. https://www.sciencealert.com/that-rain-smell-turns-out-we-re-smelling-the-circle-of-life

Homer, (trans. William Cowper) (1802). Johnson, John (ed.). The Iliad of Homer, Translated into English Blank Verse. Volume 1. Iliad V. 364–382 (p. 153).

Merriam-Webster. (n.d.). Petrichor. In Merriam-Webster.com dictionary. Retrieved from https://www.merriam-webster.com/dictionary/petrichor