ตามตำนานวันสิ้นโลก (Doomsday) ที่ปรากฏในพระคัมภีร์ของศาสนาคริสต์ อิสลาม และยูดาห์ ได้เล่าถึงเรือโนอาห์ (Noah’s Ark) ซึ่งสร้างขึ้นตามประสงค์ของพระเจ้าเพื่อบรรทุกโนอาห์ และครอบครัวซึ่งเป็นคนสุจริต พร้อมด้วยอาหาร และสัตว์เพศผู้-เมียชนิดละ 1 คู่ เพื่อให้รอดพ้นจากเหตุการณ์ฝนตกหนัก 40 วัน 40 คืน จนเกิดน้ำท่วมล้างโลก 150 วัน และใช้ชีวิตในโลกใหม่ แต่เรือโนอาห์ที่เราจะพาผู้อ่านไปรู้จักในบทความนี้ ไม่ใช่เรือโนอาห์ในพระคัมภีร์ที่สร้างตามประสงค์ของพระเจ้า แต่สร้างด้วยความตั้งใจของมนุษย์
อุโมงค์นิรภัยเมล็ดพันธุ์พืชโลกสฟาลบาร์ (Svalbard Global Seed Vault) เปรือบเสมือนเรือโนอาห์ที่เก็บรักษาหัวและเมล็ดพันธุ์พืช เพื่อสำรองเก็บไว้ใช้ในอนาคต หากโลกเข้าสู่ภาวะวิกฤติทางธรรมชาติที่ทำให้พืชพรรณทั้งหมดเสียหาย จนถึงขั้นสูญพันธุ์ เกิดจากความร่วมมือและร่วมทุนของรัฐบาลนอร์เวย์ เมื่อปี ค.ศ. 2004 ภายใต้สนธิสัญญาระหว่างประเทศว่าด้วยทรัพยากรพันธุกรรมพืชเพื่ออาหารและการเกษตร (The International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture หรือ ITPGRFA) ซึ่งเป็นข้อตกลงระหว่างประเทศที่ต้องการรักษาทรัพยากรพืชจากภัยธรรมชาติและมนุษย์
ภาพ แผนที่เกาะสปิตส์เบอร์เกน หมุ่เกาะสฟาล์บาร์ ประเทศนอร์เวย์
อุโมงค์นิรภัยสำหรับเก็บรักษาพันธุ์พืชนี้ ถูกสร้างขึ้นท่ามกลางพื้นที่หนาวเย็นของทวีปอาร์คติก ที่ความสูงเหนือระดับน้ำทะเล 130 เมตร ในเมืองลองเยียร์เบียน (Longyearbyen) บนเกาะสปิตส์เบอร์เกน (Spitsbergen) ซึ่งเป็นเกาะที่ใหญ่ที่สุดและมีผู้คนอาศัยอยู่เพียงเกาะเดียวในหมู่เกาะสฟาล์บาร์ (Svalbard) ประเทศนอร์เวย์ เปิดให้ใช้งานอย่างเป็นทางการเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 2008 มีลักษณะเป็นอุโมงค์ทรงสี่เหลี่ยมเจาะลงไปในภูเขาหินทรายใต้ชั้นดินลึกราว 120 เมตร ตลอดอุโมงค์ประกอบด้วยผนังคอนกรีตเสริมเหล็ก ติดตั้งท่อความร้อน และท่ออากาศสำหรับผู้ปฏิบัติงาน พร้อมทั้งประตูเหล็กหนาหลายชั้น และระบบรักษาความปลอดภัยอิเล็กทรอนิกส์
ภาพ ผนังโถงทางเดินในอุโมงค์นิรภัยพันธุ์พืชโลกสฟาลบาร์
อุโมงค์นิรภัยเมล็ดพันธุ์พืชโลกสฟาลบาร์ เก็บรักษาเมล็ด และหัวพันธุ์พืชมากถึง 1,125,419 ตัวอย่าง ของพืช 5,481 สายพันธุ์จากทั่วโลก พันธุ์พืชทั้งหมดจะถูกบรรจุในหีบห่อที่ได้รับการพัฒนาด้วยเทคโนโลยีด้านวิศวกรรมและวัสดุศาสตร์ ช่วยให้เมล็ดพืชเผาผลาญอาหารต่ำ ยืดอายุการเก็บรักษาได้นานกว่าการเก็บพันธุ์พืชด้วยบรรจุภัณฑ์ทั่วไป จากนั้นจึงผนึกไว้ในกล่อง เก็บไว้บนชั้นในห้องนิรภัยความชื้นต่ำ ที่อุณหภูมิ -18 องศาเซลเซียส ด้วยระบบประหยัดพลังงาน ทั้งนี้หัวและเมล็ดพันธุ์พืชที่ถูกเก็บไว้ในกล่อง เป็นสมบัติของประเทศที่ส่งพันธุ์พืชมาเก็บรักษาไว้ แต่ต้องปฏิบัติตามกฎหมายระหว่างประเทศว่าด้วยอุโมงค์นิรภัยเมล็ดพันธุ์พืช ทั้งนี้จะมีการระบุชื่อ หน่วยงาน และประเทศของผู้ฝาก และหากจะทำการถอนนำหัวและเมล็ดพันธุ์นั้นมาใช้ ก็ต้องกระทำโดยผู้ที่มีข้อมูลระบุอยู่บนกล่องเช่นกัน
สำหรับส่วนของการจัดเก็บข้อมูลของหัวและเมล็ดพันธุ์ที่ถูกเก็บรักษาไว้ภายในอุโมงค์นิรภัย จะอยู่ในฐานข้อมูลออนไลน์ของศูนย์ทรัพยากรพันธุกรรมพืชนอร์ดิก (Nordic Genetic Resource Center หรือ NordGen) ซึ่งอยู่ภายใต้การดูแล และสนับสนุนของรัฐบาลประเทศนอร์เวย์ นอกจากนี้ยังมีการนำฐานข้อมูลของพืชต่าง ๆ เก็บรักษาไว้บนแผ่นนาโนฟิล์ม (Nanofilm) ที่ทนต่ออุณหภูมิเย็นจัด ซึ่งเป็นเทคโนโลยีใหม่ที่พัฒนามาจากไมโครฟิล์ม (Microfilm) แนบติดอยู่บนกล่องเก็บพันธุ์พืช และสามารถนำออกมาดูด้วยเครื่องฉายภาพจากแผ่นฟิล์ม และแว่นขยาย เพื่อป้องกันข้อมูลสูญหาย หากฐานข้อมูลแบบออนไลน์ถูกทำลาย
ภาพ แซนดร้า บอรช (Sandra Borch) รัฐมนตรีกระทรวงเกษตรและอาหาร ประเทศนาร์เวย์ ในวันที่มีการติดตั้งนาโนฟิล์มเก็บข้อมูล เมื่อวันที่ 14 กุมภาพันธ์ 2022
ปัจจุบันสามารถเยี่ยมชมอุโมงค์นิรภัยเมล็ดพันธุ์พืชโลกสฟาลบาร์ในรูปแบบออนไลน์ได้ที่เว็บไซต์ https://tour.croptrust.org/ โดยสามารถเข้าเยี่ยมชมได้ทั้งวิธีการปกติ และผ่านระบบ VR (Virtual Reality) เห็นภาพได้แบบ 360 องศา และมีเสียงบรรยายภาษาอังกฤษอธิบายเกี่ยวกับส่วนต่าง ๆ ของอุโมงค์นิรภัยเมล็ดพันธุ์พืชโลก รวมทั้งจำลองเสียงบรรยากาศรอบข้าง เช่น เสียงพายุหิมะบนเกาะ เสียงลมในอุโมงค์ เป็นต้น ทำให้เห็นภาพบรรยากาศ การทำงานของเจ้าหน้าที่ และเพื่อทำความเข้าใจว่าทำไมถึงต้องมีการสร้างนิรภัยเมล็ดพันธุ์พืชโลกสฟาลบาร์ เพื่อเตรียมรับมือกับวิกฤตการณ์ด้านสิ่งแวดล้อม
เรียบเรียงโดย: ปวิตา ลิขิตเดชาโรจน์ นักวิชาการ กองวิชาการวิทยาศาสตร์ สำนักวิชาการพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์
ที่มาของแหล่งข้อมูล (Reference):
INSIDE THE ‘DOOMSDAY’ VAULT. [ออนไลน์], แหล่งที่มา: https://time.com/doomsday-vault/ [31 พฤษภาคม 2565]
Svalbard Global Seed Vault: agricultural project, Norway. [ออนไลน์], แหล่งที่มา: https://www.britannica.com/topic/Svalbard-Global-Seed-Vault [31 พฤษภาคม 2565]
SVALBARD GLOBAL SEED VAULT. [ออนไลน์], แหล่งที่มา: https://www.seedvault.no/ [31 พฤษภาคม 2565]
SVALBARD GLOBAL SEED VAULT. [ออนไลน์], แหล่งที่มา: https://www.croptrust.org/our-work/svalbard-global-seed-vault/ [31 พฤษภาคม 2565]
https://www.britannica.com/topic/Svalbard-Global-Seed-Vault [31 พฤษภาคม 2565]
ไบโอเอทานอล (Bioethanol) เป็นพลังงานทางเลือกที่สะอาด ยั่งยืนและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม สามารถผลิตได้จากกระบวนการทางชีวภาพ โดยใช้ยีสต์หมักน้ำตาลที่ได้จากผลผลิตทางการเกษตรในสภาวะที่ไม่มีอากาศ จะให้ผลิตภัณฑ์เป็นเอทิลแอลกอฮอล์หรือเอทานอล การนำพืชที่เป็นอาหาร เช่น อ้อย ข้าวโพด และมันสำปะหลัง มาผลิตเอทานอล
ในฤดูร้อนของทุกปี มักจะเป็นช่วงที่แดดร้อนแรงสุดๆ จนหลายคนแทบไม่อยากออกจากบ้าน แต่รู้หรือไม่ว่ากิจกรรมยามว่างในฤดูร้อนที่คนนึกถึงเป็นอันดับต้นๆ คือการออกไปเที่ยวทะเล แล้วเราทำอะไรบ้างเมื่อมาที่ทะเล เชื่อว่าคนส่วนมากคงจะเล่นน้ำอย่างสนุกสนานบริเวณชายหาด บ้างก็ถ่ายรูป กินอาหาร จิบเครื่องดื่มเย็นๆ และอีกกิจกรรมหนึ่งที่น่าสนใจไม่แพ้กันคือ การออกไปดำน้ำ
อ๊บ! อ๊บ! อ๊บ! เสียงนี้ดังลอดเข้ามาเมื่อคราฝนตก หากข้างบ้านใครมีแอ่งน้ำขัง อาจเป็นแหล่งนัดพบยามราตรีอันแสนวิเศษของเหล่าขบวนการอ๊บอ๊บ! นั่นคือสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกพวกมันมีความสัมพันธ์กับคนไทยมาเนิ่นนาน แต่เมื่อเอ่ยถึงสัตว์กลุ่มนี้ผู้คนมักจะนึกถึงเพียงแค่กบ-เขียด เท่านั้น
การที่สิ่งมีชีวิตหนึ่งชนิดหายไปจากระบบนิเวศ ย่อมส่งผลกระทบต่อความเป็นอยู่ของสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ ที่ยังอยู่ เหมือนสำนวนไทย “น้ำพึ่งเรือ เสือพึ่งป่า”
การพบไมโครพลาสติกในทะเลอาจเป็นปรากฏการณ์ที่สร้างความตื่นตัวในการอนุรักษ์สภาพแวดล้อม เพราะปริมาณการใช้พลาสติกที่มีมากขึ้นอย่างมาก จนถึง ค.ศ. 2020
“ตึกลูกเต๋า” ชื่ออย่างไม่เป็นทางการของอาคารพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์มหาราชินี องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ (อพวช.) ดูจะเป็นชื่อที่คุ้นหูผู้คนทั่วไป มากกว่าชื่อ “พิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์” ของ อพวช.
นักวิจัยเตือนสัญญาณอันตรายจากหิมะที่ละลายอย่างต่อเนื่องในที่ราบหิมาลัย-ทิเบต ส่งผลต่อการขยายตัวของแพลงก์ตอนน็อกติลูกา (Noctiloca) และอุณหภูมิพื้นผิวมหาสมุทรร้อนขึ้น
เทอร์โมมิเตอร์ที่ใช้วัดอุณหภูมิร่างกาย เพื่อคัดกรองผู้เสี่ยงเป็นโรคติดเชื้อโควิด-19 (COVID-19) ดร.สุเมธ อาวสกุลสุทธิ
ถ้าให้ทุกคนนึกถึงภาพสงครามในความคิดของเรา หลายๆคนอาจนึกถึงสงครามในรูปแบบทางการทหาร ที่มีการใช้ระเบิดนิวเคลียร์ ปืน หรืออาวุธที่มีอานุภาพร้ายแรงในการสังหารกัน ทำให้ผู้คนล้มตายเป็นจำนวนมาก
หากกล่าวถึงวิทยาศาสตร์ คนทั่วไปคงนึกภาพนักวิทยาศาสตร์กำลังทำการทดลองเกี่ยวกับสารเคมีอะไรบางอย่างอยู่ ซึ่งเป็นการหลีกเลี่ยงไม่ได้ว่าการทดลองทางวิทยาศาสตร์ใดๆก็ตามย่อมมีความเกี่ยวข้องกับสารเคมีไม่ทางตรงก็ทางอ้อมอยู่แล้ว ความจริงแล้วมนุษย์อยู่กับสารเคมีมาตั้งแต่เกิดจนตายเพราะสารเคมีนั้นอยู่รอบตัวซึ่งมีทั้งเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติหรือผ่านการสังเคราะห์ขึ้นมา
แปลและรียบเรียงโดย อานุภาพ สกุลงาม กองวิชาการวิทยาศาสตร์ พิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์ องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ (อพวช.) จาก ‘Storyteching’ – how museums can use technology to tell their stories เขียนโดย Rebecca Carlsson จาก www.museumnext.com
ปลายปี 2019 จนถึงต้นปี 2020 มีไวรัสโคโรน่าสายพันธุ์ใหม่ระบาดไปทั่วโลกอย่างรวดเร็วจากเมืองเล็ก ๆ ของประเทศจีน (อู่ฮั่น) หรือที่ในปัจจุบันเรารู้จักและได้ยินชื่อไวรัสขนิดนี้ว่า COVID-19
ใน 30-40 ปีข้างหน้า อาหารที่อยู่บนโต๊ะเราอาจจะไม่มีอยู่อีกต่อไป ยกตัวอย่าง ปลา ถั่วเหลือง มันฝรั่ง ผลไม้ต่างๆ หรือแม้แต่ ธัญพืช เช่น ข้าวสาลี และข้าวสวย ไปจนถึงของหวานหรือเครื่องดื่ม น้ำผึ้ง ช็อกโกแลต และกาแฟ เพราะการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศโลกไม่เพียงทำให้อุณหภูมิโลกสูงขึ้นหรือมีการสภาพอากาศแปรปรวนเท่านั้น ยังส่งผลต่อกิจกรรมการผลิตอาหารของโลกด้วย
ก้อนน้ำแข็งยักษ์ที่ลอยอยู่ในทะเล หรือน้ำแข็งหลอดในแก้วน้ำดื่ม ส่วนใหญ่เกิดจากการเปลี่ยนสถานะของน้ำจากของเหลวกลายเป็นของแข็ง ที่อุณหภูมิต่ำกว่า 0 C ซึ่งโมเลกุลของน้ำแข็ง (H2O) จะเรียงตัวเป็นระเบียบเหมือนกันทุกทิศทุกทาง เรียกว่า ผลึก ซึ่งน้ำแข็งที่เราพบในชีวิตประจำวัน
การเคลื่อนที่ของหุ่นยนต์ คือ การกระทำด้วยกำลังเพื่อให้เกิดการเคลื่อนที่จากที่หนึ่งไปยังอีกที่หนึ่ง ซึ่งการที่หุ่นยนต์จะสามารถเคลื่อนที่ไปปฏิบัติงานในสภาพแวดล้อมต่าง ๆ ได้ขึ้นอยู่กับการออกแบบให้ปฏิบัติงานได้ตรงกับสภาพแวดล้อม การเคลื่อนที่ของหุ่นยนต์ แบ่งออกได้เป็น 6 ประเภทใหญ่ ๆ
หมีน้ำ (Water Bear) หรือ บางทีก็เรียกว่า มอสส์ พิกเลตส์ (Moss piglets) เป็นสัตว์หลายเซลล์ มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า ทาร์ดิกราดา (Tardigrada)
ในยุคปัจจุบันที่หลาย ๆ คนทุกเพศทุกวัยเริ่มหันมาสนใจสุขภาพมากขึ้น ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลเพื่อต้องการรูปร่างบุคลิกที่ดีขึ้น, ป้องกันการเกิดโรคต่าง ๆ เช่น โรคหัวใจ, ความดัน,เบาหวาน นอกจากนี้ยังมีอีกเหตุผลหนึ่งเมื่อเรามีอายุที่มากขึ้นอาจจะมีอาการผิดปกติที่เกิดขึ้นกับสมองเราได้ เช่น อาการที่เกี่ยวกับเรื่อง ความจำที่พบมากในผู้สูงอายุ เช่น อัลไซเมอร์
วงการ E-Sport ทั่วโลกต้องสั่นสะเทือนเมื่อ OG สุดยอดทีมแชมป์โลก Dota 2 ต้องพ่ายให้กับ OpenAI Five สุดยอดบอทปัญญาประดิษฐ์ ในศึก OpenAI Five Finals
ลินุส โตร์วัลดส์ (Linus Torvalds) อาจเป็นชื่อที่ไม่คุ้นหูสำหรับคนทั่วไป แต่คนในวงการคอมพิวเตอร์ผู้เคยสัมผัสระบบปฏิบัติการชนิดต่างๆ ในตระกูล ลินุกซ์ (Linux) น่าจะพอคุ้นเคยกับชื่อนี้มาบ้างในฐานะของผู้ให้กำเนิด ลินุกซ์เคอร์เนิล (Linux Kernel) หรือระบบฐานรากที่ถูกพัฒนาต่อมาเป็นระบบปฏิบัติการ Linux หลากหลายชนิด ไปจนถึงระบบปฏิบัติการแอนดรอยด์ในโทรศัพท์สมาร์ทโฟนที่มีผู้ใช้หลายร้อยล้านคนในปัจจุบัน
ทราบกันไหมว่าวันที่ 2 กุมภาพันธ์ของทุกปี ประเทศไทยได้กำหนดให้เป็น “วันนักประดิษฐ์ของไทย” เพื่อเป็นการเทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9
หลาย ๆ คนคิดว่าสัญลักษณ์ของวันวาเลนไทน์คือดอกกุหลาบ แต่ความเป็นจริงนั้นดอกอัลมอนด์สีชมพูต่างหาก ที่เป็นสัญลักษณ์ที่ชาวคริสต์มอบให้กันในวันวาเลนไทน์เพื่อแสดงถึงมิตรภาพ และการแบ่งปันน้ำใจให้แก่กัน
ปฎิเสธไม่ได้ว่า ในปัจจุบันนี้แค่เสื้อผ้าที่ดูสะอาดอย่างเดียวอาจไม่เพียงพอสำหรับผู้สวมใส่ แต่เสื้อผ้านั้นอาจจะต้องมีกลิ่นหอม นุ่มนวล น่าสัมผัสอีกด้วย การใช้น้ำยาปรับผ้านุ่มจึงเป็นทางเลือกที่นิยมกันมากขึ้นแทนที่จะใช้ผงซักฟอกแต่เพียงอย่างเดียว
เด็กหลาย ๆ คน คงมีความคิดอยากเลี้ยงลูกไก่สีเหลือง ๆ ตัวเล็ก ๆ จึงลองเข้าห้องครัวหยิบไข่ไก่ที่คุณแม่ซื้อจากซุปเปอร์มาเก็ตมาห่อผ้าอย่างดีเพื่อหวังว่าในไม่ช้าไข่ไก่จะฟักออกมาเป็นตัวได้ แต่สุดท้ายไม่เคยสำเร็จ เป็นเพราะเหตุใด
เราเข้าพิพิธภัณฑ์ หรือ ศูนย์การเรียนรู้ ไปทำไม คำตอบน่าจะหลากหลาย ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับว่า ผู้ตอบเป็นใคร เพศอะไร อายุเท่าไร พื้นฐานการศึกษาเป็นอย่างไร ทัศนคติต่อเรื่องราวต่างๆเป็นอย่างไร รวมถึงรูปแบบการดำเนินชีวิตของคนคนนั้นเป็นอย่างไร
