ข้อควรระวังการเก็บวัคซีนโควิด 19 ชนิด mRNA

ไม่นานมานี้ ประเทศสหรัฐอเมริกาได้บริจาควัคซีนโควิด 19 ชนิดเอ็มอาร์เอ็นเอ (mRNA Vaccine) ของ Pfizer-BioNTech ให้กับประเทศไทย โดยจะส่งมอบสู่กลุ่มเป้าหมายหลัก คือ บุคลากรการแพทย์ด่านหน้าเพื่อพร้อมฉีดในต้นเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2564 นี้ แต่ข้อจำกัดที่สำคัญในการนำวัคซีนชนิดนี้มาใช้ก็คือ วิธีการขนส่งและจัดเก็บที่ต้องมีความพิถีพิถันเป็นพิเศษ เพื่อป้องกันไม่ให้วัคซีนเสื่อมสภาพและเก็บไว้ได้นาน ดังนั้น การทำให้วัคซีนคงประสิทธิภาพ จึงต้องระวังในด้านการขนส่ง และการเก็บรักษา โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องของอุณหภูมิและการควบคุมระบบลูกโซ่ความเย็น (Cold chain system) ซึ่งเป็นระบบที่ใช้ในการจัดเก็บและกระจายวัคซีนให้คงคุณภาพดี ตั้งแต่ผู้ผลิตวัคซีนจนถึงผู้รับบริการ ประกอบด้วยการจัดเก็บและการขนส่งที่เชื่อมต่อกันเพื่อให้วัคซีนอยู่ในช่วงอุณหภูมิที่เหมาะสมจนถึงมือผู้ใช้ เนื่องจากวัคซีนชนิด mRNA ต้องควบคุมอุณหภูมิระหว่างการขนส่งที่ต่ำถึง -70 องศาเซลเซียส และมีความคงตัวที่อุณหภูมิที่แตกต่างกัน เช่น เมื่ออยู่ที่ -70 องศาเซลเซียส จะสามารถเก็บไว้ได้จนถึงวันหมดอายุหรือประมาณ 6 เดือนหลังจากผลิต หากสถานพยาบาลที่รับวัคซีนมาไม่มีแหล่งที่สามารถเก็บวัคซีนไว้ได้ในอุณหภูมิ -70 องศาเซลเซียส วัคซีนที่ได้รับมาจะสามารถเก็บไว้ในตู้เย็นอุณหภูมิ 2-8 องศาเซลเซียสได้เพียง 31 วัน หรือ 1 เดือน เท่านั้น นับจากวันที่เริ่มเก็บ เมื่อวัคซีนถูกนำออกมาจากตู้เย็นและถูกเตรียมโดยการละลายและผสมเพื่อพร้อมจะฉีดแก่ผู้รับวัคซีนแล้ว ความคงตัวหลังผสมยาเสร็จจะเหลือเพียง 6 ชั่วโมง ที่อุณหภูมิไม่เกิน 30 องศาเซลเซียส จึงต้องมีการวางแผนการบริหารจัดการวัคซีนอย่างรัดกุม เพื่อให้ผู้รับบริการรับวัคซีนได้ทันเวลาและลดโอกาสสูญเสียวัคซีนที่เตรียมแล้วที่อาจหมดอายุก่อนฉีด รวมถึงในการเก็บรักษาควรหลีกเลี่ยงการโดนแสงแดดหรือแสง UV โดยตรง แต่สามารถเตรียมผสมวัคซีนที่ละลายจากการแช่แข็งแล้วในห้องที่มีแสงสว่างได้

นอกจากนี้ การเตรียมผสมวัคซีนโควิด 19 ชนิด mRNA ยังมีความแตกต่างจากวัคซีนโควิด 19 ชนิดอื่น ที่ผู้เตรียมวัคซีนต้องเพิ่มความระมัดระวัง เช่น ห้ามเขย่าวัคซีนโดยเด็ดขาด รวมถึงควรใช้เข็มดูดวัคซีนอันเดียวกันกับเข็มฉีดให้ผู้รับวัคซีนเพื่อลดการสูญเสียยาจากการเปลี่ยนเข็ม ซึ่งผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องในกระบวนการตั้งแต่การรับวัคซีน เก็บรักษา เตรียมผสม และฉีดวัคซีนจะต้องเตรียมการอย่างรัดกุม โดยเฉพาะอย่างยิ่งการควบคุมอุณหภูมิในแต่ละขั้นตอนหรือการควบคุมระบบลูกโซ่ความเย็นเพื่อให้วัคซีนคงประสิทธิภาพสูงสุดจนได้รับการฉีดเข้าสู่ผู้รับวัคซีนและสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรคได้อย่างแท้จริง

 

รียบเรียงโดย : ชนินทร์ สาริกภูติ นักวิชาการ กองวิชาการวิทยาศาสตร์ สพว. อพวช.

ที่มาข้อมูล :
อาจารย์เภสัชฯ จุฬาฯ แนะข้อควรระวังในการเตรียมการ ก่อนฉีดวัคซีนชนิด mRNA ของ Pfizer-BioNTech. [ออนไลน์]. 2564, แหล่งที่มา https://www.chula.ac.th/news/49130/ [29 กรกฎาคม 2564]
เปิดเอกสารกำกับยา 'วัคซีนไฟเซอร์' ที่จะส่งให้ไทย สุดยาวเหยียด. 2564, แหล่งที่มา https://www.thaipost.net/main/detail/111360 [29 กรกฎาคม 2564]
ลูกโซ่ความเย็นคืออะไร?. [ออนไลน์]. 2564, แหล่งที่มา http://guruvaccine.com/%E0%B8%A5%E0%B8%B9%E0%B8%81%E0%B9%82%E0%B8%8B%E0%B9%88%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%A2%E0%B9%87%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%AD%E0%B8%B0%E0%B9%84%E0%B8%A3/ [29 กรกฎาคม 2564]