ไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ 2019 สามารถเข้าสู่สมองได้

ภาพจาก https://doi.org/10.1038/s41401-020-0485-4

ศศลักษณ์ มูลรินต๊ะ ผู้แปล
นักวิชาการ กองวิชาการวิทยาศาสตร์ สำนักวิชาการพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์

จากงานวิจัยที่ตีพิมพ์ในวารสารวิชาการ (Nature Neuroscience) เมื่อวันที่ 16 ธันวาคม 2563 โดยกลุ่มนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยวอชิงตัน (University of Washington Health Sciences) พบว่าโปรตีนหนาม (Spike Protein) ของไวรัส SARS-CoV-2 สามารถข้ามตัวกรองที่กั้นระหว่างเลือดและสมอง (Blood-Brain Barrier) ในหนูเพศผู้ได้ ซึ่งเป็นหลักฐานชิ้นสำคัญว่า ไวรัส SARS-CoV-2 ที่เป็นสาเหตุของโรคโควิด 19 อาจจะสามารถเข้าสู่สมองได้ นั่นทำให้เกิดอาการเกี่ยวกับระบบประสาทส่วนกลาง เช่น การสูญเสียการสัมผัสรสหรือได้กลิ่น ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ซึ่งอาการเหล่านี้ถือเป็นความเชื่อมโยงระหว่างไวรัส SARS-CoV-2 กับระบบประสาท นักวิจัยกลุ่มนี้ทำการฉีดสาร Intravenously injected radioiodinated S1 (I-S1) เข้าไป และพบว่า I-S1 สามารถข้ามผ่าน Blood-Brain Barrier ได้ซึ่งก็อาจจะสามารถเข้าสู่สมองได้เช่นกัน

โดยกลไกการติดเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 นั้น เกิดจากโปรตีนหน่วยย่อย S1 (S1 subunit) เป็นตัวรับบนโปรตีนหนาม (Spike protein) ของไวรัสชนิดนี้ และตัวรับที่สามารถเชื่อมต่อกับตัวรับของเซลล์เจ้าบ้านที่ชื่อว่า Angiotensin-Converting Enzyme 2 (ACE2) โดยนักวิทยาศาสตร์เชื่อว่า ตัวรับ AEC2 นี้เป็นตัวรับที่จับกับหน่วยย่อย S1 ทำให้ไวรัส SARS-CoV-2 เข้าสู่เซลล์ของเราได้

ศาสตราจารย์วิลเลียม เอ แบงค์ (William A. Banks) หนึ่งในผู้วิจัยกล่าวว่า โปรตีนหน่วยย่อย S1 เมื่อแยกออกจากไวรัสจะเป็นสาเหตุของการอักเสบ เนื่องจาก S1 เป็นเหตุให้เซลล์ปลดปล่อยไซโตไคน์ (Cytokine) ซึ่งเป็นสารที่หลั่งในภาวะที่ถูกกระตุ้นด้วยแอนติเจนหรือตอบสนองต่อภาวะการอักเสบ

ศาสตราจารย์วิลเลียม เสริมอีกว่า “เมื่อคุณติดเชื้อ SARS-CoV-2 คุณจะมีปัญหาเกี่ยวกับการหายใจ เพราะเกิดการติดเชื้อที่บริเวณปอดของคุณ แต่หากจะให้อธิบายเพิ่มเติมว่า เชื้อไวรัส SARS-CoV-2 จะเข้าสู่ศูนย์ควบคุมการหายใจของสมองและนั้นก็ทำให้เกิดปัญหาเช่นกัน”

ศาสตราจารย์จาคอบ ราเบอร์ (Jacob Raber) หนึ่งในทีมวิจัย กล่าวว่า “การขนส่งของ S1 มีผลต่อการดูดซึมโดยออลแฟกทอรี่บัลบ์ (Olfactory bulb) ซึ่งทำหน้าที่ในการรับกลิ่น และไตในเพศชายได้รวดเร็วกว่าในเพศหญิง ซึ่งข้อสังเกตนี้อาจมีส่วนเกี่ยวข้องกับการอ่อนไหวต่อของการติดเชื้อของเพศชาย”

ศาสตราจารย์วิลเลียม ปิดท้ายว่า “คุณไม่ต้องการยุ่งกับไวรัสตัวนี้หรอก เพราะมันจะเกิดผลกระทบอย่างมากมาย ไวรัส SARS-CoV-2 อาจทำให้เกิดการลุกลามอย่างหนัก หรือเกิดผลกระทบอย่างถาวร หรือแม้กระทั่งเข้าไปในสมองของคุณ ซึ่งผลกระทบต่าง ๆ เหล่านี้จะส่งผลกับคุณในระยะยาว”

ที่มา : 1. University of Washington Health Sciences/UW Medicine. "COVID-19 virus enters the brain, research strongly suggests: A new study shows how spike protein crosses the blood-brain barrier". [ออนไลน์]. [2020], แหล่งที่มา: https://www.sciencedaily.com/releases/2020/12/201217154046.htm [26 ธันวาคม 2563]
คำค้น : COVID-19, Blood-Brain Barrier, Brain