นักวิทยาศาสตร์พบดีเอ็นเอของฉลามใกล้สูญพันธุ์ในอาหารสุนัขและแมว

ภาพโดย 135pixels จาก https://www.shutterstock.com/th/image-photo/dog-cat-eating-dry-food-bowls-793336219

ในช่วง 50 ปีที่ผ่านมานี้ ประชากรฉลาม (Shark) ลดลงมากถึง 70% เนื่องจากฉลามถูกจับมาเป็นอาหารของมนุษย์มากขึ้น  ตามการขยายตัวของอุตสาหกรรมประมง แม้ว่านักสัตววิทยาและนักอนุรักษ์จะพยายามผลักดันให้มีการอนุรักษ์ฉลามทั่วโลก แต่ 3 ใน 4 ของสายพันธุ์ฉลามทั้งหมดในมหาสมุทรก็ยังตกอยู่ในความเสี่ยงที่จะสูญพันธุ์จากการล่าของมนุษย์ ไม่นานมานี้นักวิทยาศาสตร์ได้ค้นพบความลับอันน่าเศร้าที่ถูกซ่อนอยู่ในอาหารสุนัขและแมว มาติดตามกันว่าอาหารสุนัขและแมวเกี่ยวข้องกับเจ้าฉลามอย่างไร

นักวิทยาศาสตร์จากมหาวิทยาลัยแห่งชาติสิงคโปร์ (National University of Singapore) ได้ทำการสกัดดีเอ็นเอ (DNA) ที่อยู่ในอาหารสุนัขและแมว 45 ชนิด จาก 16 ยี่ห้อ ซึ่งจำหน่ายในประเทศสิงคโปร์ และมีการแจกแจงส่วนผสมด้วยคำที่คลุมเครือ เช่น ปลา ปลาทะเล ปลาเนื้อขาว เป็นต้น โดยไม่ได้มีการระบุอย่างชัดเจนว่าเป็นปลาสายพันธุ์ใดกันแน่

เมื่อนำดีเอ็นเอที่สกัดได้จากตัวอย่างอาหารสุนัขและแมว มาเพิ่มปริมาณด้วยเทคนิค Polymerase Chain Reaction หรือ PCR แล้วนำมาวิเคราะห์ว่าดีเอ็นเอที่พบเป็นของสัตว์ชนิดใด โดยนำข้อมูลที่ได้มาเปรียบเทียบกับข้อมูลดีเอ็นเอบาร์โค้ด (DNA Barcode) ซึ่งเป็นการนำลำดับของนิวคลีโอไทด์ หรือหน่วยย่อยของดีเอ็นสายสั้น ๆ ของยีนไซโตโครม ซี ออกซิเดส 1 (Cytochrome c Oxidase I หรือ COI) มีหน้าที่ควบคุมการสร้างเอนไซม์ที่เกี่ยวข้องกับการขนส่งอิเล็กตรอนภายในไมโตคอนเดรีย ซึ่งจัดเก็บในฐานข้อมูลออนไลน์ที่นักวิทยาศาสตร์ทั่วโลกสามารถเข้าถึงได้

จากผลการศึกษาพบว่านอกจากดีเอ็นเอของไก่ กุ้งขาว ปลาทูนา และปลาแซลมอน ซึ่งพบว่ามีการระบุในฉลากอาหารสุนัขและแมว ยังมีดีเอ็นเอของฉลามสายพันธุ์หายากในสกุล Carcharhinus ได้แก่ ฉลามทราย ฉลามครีบขาว และฉลามสีน้ำเงิน ซึ่งเป็นสายพันธุ์ที่เสี่ยงต่อการสูญพันธุ์  โดยทั้ง 3 สายพันธุ์นี้ถูกระบุไว้ในอนุสัญญาไซเตส (CITES) อนุสัญญาว่าด้วยการค้าระหว่างประเทศซึ่งชนิดสัตว์ป่าและพืชป่าที่ใกล้สูญพันธุ์ เพื่อการอนุรักษ์ทรัพยากรสัตว์ป่าและพืชที่ใกล้จะสูญพันธุ์ หรือถูกคุกคาม และบัญชีรายชื่อสัตว์ที่เสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ของ องค์การระหว่างประเทศเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติ (International Union for Conservation of Nature หรือ IUCN)

หลังจากการเผยแพร่ข้อมูลวิจัยที่ตีแผ่ความจริงอันแสนเศร้าของอาหารสุนัขและแมวที่พบ DNA ของปลาฉลาม  สะท้อนให้เห็นว่าความจริงว่าความพยายามในการผลักดันให้เกิดการอนุรักษ์ฉลามตลอดระยะเวลาหลายปีที่ผ่านมานั้นไม่สัมฤทธิ์ผล  ทำให้ทีมวิจัยได้ออกมาเรียกร้องให้ผู้ผลิตอาหารสัตว์ตรวจสอบวัตถุดิบในการผลิตอาหารสัตว์ให้มีความถูกต้องเหมาะสม และให้ระบุอย่างชัดเจนว่าอาหารของสัตว์เลี้ยงนั้น ประกอบด้วยเนื้ออะไรบ้าง เพื่อให้ผู้คนรู้ว่าพวกเขากำลังซื้ออาหารแบบไหนให้สุนัขและแมว และปฏิเสธการมีส่วนร่วมสนับสนุนการล่าฉลามทางอ้อมอีกด้วย

ภาพฉลามครีบขาวซึ่งอยู่ในมหาสมุทรแถบทวีปออสเตรเลีย (https://reefguide.org/indopac/pixhtml/whitetipreefshark11.html)

เรียบเรียงโดย: ปวิตา ลิขิตเดชาโรจน์ นักวิชาการ กองวิชาการวิทยาศาสตร์ สำนักวิชาการพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์

Link ที่เกี่ยวข้อง:

DNA Barcoding Identifies Endangered Sharks in Pet Food Sold in Singapore. [ออนไลน์]. 2022, แหล่งที่มา: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fmars.2022.836941/fulland-dog-food-dna-study-shows [31 มีนาคม 2565]

Endangered sharks found in cat and dog food, DNA study shows. [ออนไลน์]. 2022, แหล่งที่มา: https://www.theguardian.com/environment/2022/mar/04/endangered-sharks-found-in-cat- [31 มีนาคม 2565]  

Endangered Shark Meat Might Be Hiding in Your Pet’s Food. [ออนไลน์]. 2022, แหล่งที่มา: https://www.smithsonianmag.com/smart-news/endangered-shark-meat-might-be-hiding-in-your-pets-food-180979682/ [31 มีนาคม 2565]