รากพิเศษ (Advetitious Root)

รากคือเนื้อเยื่อเจริญส่วนแรกของพืช ที่เกิดมาจากต้นอ่อนของพืชภายในเมล็ด โดยทั่วไป รากมีสองระบบ ได้แก่ ระบบรากแก้ว พบในพืชใบเลี้ยงคู่ และระบบรากฝอยพบในพืชใบเลี้ยงเดี่ยว รากจะเจริญดิ่งลงไปตามทิศทางของแรงโน้มถ่วงของโลก

รากทำหน้าที่ดูดน้ำและแร่ธาตุจากดินขึ้นไปลำเลียงส่วนต่าง ๆ ของต้นไม้และยังช่วยยึดลำต้นให้ติดกับพื้นดิน รักษาสมดุลให้ต้นไม้ให้ตั้งตรง แต่มีพืชบางชนิดที่มีการพัฒนารากมาเพื่อทำหน้าที่อื่น ๆ และเป็นรากที่ไม่ได้งอกจากรากแก้วหรือรากแขนง เป็นรากที่งอกออกมาจากส่วนต่าง ๆ ของพืชเช่น ลำต้น ใบ ข้อ เพื่อให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมที่พืชดำรงชีวิตอยู่ โดยมีชื่อเรียกแตกต่างกันไป ดังนี้
รากค้ำ (prop root) รากที่งอกออกจากบริเวณส่วนโคนของลำต้นเหนือดินและเจริญทแยงลงสู่ดิน ทำหน้าที่ค้ำจุนลำต้นเพื่อเพิ่มความแข็งแรงให้แก่ลำต้น เช่นรากของต้นโกงกาง
รากหายใจ (pneumatophore root) รากที่เกิดจากรากที่อยู่ใต้ดินงอกและตั้งตรงขึ้นมาเหนือดินเพื่อช่วยในการหายใจ พบในพืชชายน้ำหรือป่าชายเลน เช่น รากของต้นแสม ลำพู
รากปรสิต (parasitic root) เป็นรากของพืชพวกปรสิตที่สร้าง haustoria แทงเข้าไปในลำต้นของพืชที่เป็นโฮสต์ เพื่อแย่งน้ำและอาหารจากโฮสต์ เช่นรากของกาฝาก ฝอยทอง
รากสังเคราะห์ด้วยแสง (photosynthetic root) เป็นรากที่แตกจากข้อของลำต้นหรือกิ่งและอยู่ในอากาศจะมีสีเขียวของคลอโรฟิลล์จึงช่วยสังเคราะห์ด้วยแสงได้ เช่น รากกล้วยไม้
รากสะสมอาหาร (food storage root) เป็นรากที่สะสมอาหารพวกแป้งโปรตีน หรือน้ำตาลไว้ จนรากเปลี่ยนแปลงรูปร่างมีขนาดใหญ่ซึ่งมักจะเรียกกันว่า “หัว” เช่น หัวแครอท หัวผักกาด เป็นรากสะสมอาหารที่เปลี่ยนแปลงมาจากราก แก้ว ส่วนรากสะสมอาหารของมันเทศ กระชาย เปลี่ยนแปลงมาจากรากแขนง
รากเกาะ (climbing root) เป็นรากที่แตกออกจากข้อของลำต้นมาเกาะตามหลัก เพื่อชูลำต้นขึ้นสูง เช่น รากพลู พริกไทย

 

ผู้เขียน: นายวิสูจน์ สุพงษ์

แหล่งที่มาของข้อมูล

ราชบัณฑิตยสถาน. (2546). ศัพท์พฤกษศาสตร์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พิมพ์ครั้งที่ 2 แก้ไขเพิ่มเติม. ราชบัณฑิตยสถาน. กรุงเทพฯ

Staples, G.W. and D.R. Herbst. (2005). A tropical garden flora: Plants cultivated in the Hawaiian Islands and other tropical places. Bishop Museum Press, Honolulu, Hawai`i.

Manisha, M. (n.d.). Adventitious Root System: Definition and Types. Retrieved from http://www.biologydiscussion.com/root/adventitious-root-system-definition-and-types-plants/70049.