“แม่ไก่ออกไข่วันละฟอง ไข่วันละฟอง ไข่วันละฟอง”

     “แม่ไก่ออกไข่วันละฟอง ไข่วันละฟอง ไข่วันละฟอง” เป็นเพลงที่เราเคยร้องตั้งแต่ตอนเป็นเด็ก

แต่เมื่อคิดตามเนื้อเพลงนั้น แม่ไก่ออกไข่วันละฟองจริงหรือ แล้วลูกไก่ทุกตัวจะออกจากไข่พร้อมกันหรือไม่

     แม่ไก่ที่เจริญเต็มวัยพร้อมออกไข่จะมีอายุประมาณ 12 สัปดาห์ โดยปกติแล้วสัตว์ปีกจะมีท่อนำไข่สมบูรณ์เพียงข้างเดียวคือด้านซ้าย ส่วนท่อนำไข่ด้านขวานั้นจะฝ่อไป รังไข่ของแม่ไก่นั้นจะมีรูปร่างเป็นพวงของไข่แดงขนาดเล็กมากมาย เมื่อแม่ไก่พร้อมจะออกไข่ ไข่ขนาดเล็ก ๆ เหล่านี้จะขยายตัวจนขนาดเท่าไข่แดงขนาดธรรมดาที่เราเคยเห็น ฟองที่แก่จะหลุดออกจากเยื่อหุ้มไหลลงท่อนำไข่ แม่ไก่จะใช้ระยะเวลาตั้งแต่ไข่ตกจากรังไข่จนออกไข่ ประมาณ 24-28 ชั่วโมง โดยจะออกไข่วันละฟองติดกัน 3 - 4 วันหรือนานกว่านั้น และจะหยุดออกไข่ 1 วัน จากนั้นจะเริ่มออกไข่ต่อเนื่องอีกสลับกันไป จำนวนไข่แต่ละชุดที่แม่ไก่ไข่ติดต่อกันทุกวันโดยไม่หยุด เราจะเรียกว่า “ตับไข่” ซึ่งระยะเวลา และจำนวนไข่นั้นจะขึ้นอยู่กับอายุ สายพันธุ์ สภาพแวดล้อมของการเลี้ยงดูแม่ไก่ และนี่คือสาเหตุของการที่แม่ไก่ออกไข่วันละฟอง

     แล้วระยะเวลาที่ลูกไก่จะออกมาละ!! ถ้าแม่ไก่ออกไข่ฟองแรกในวันที่ 1 กว่า ฟองที่ 10 จะออกมาก็มากกว่า 10 วัน แล้วลูกไก่จะออกจากไข่พร้อมกันได้อย่างไร โดยปกติแล้วการเจริญของลูกไก่ในฟองไข่นั้นจะขึ้นอยู่กับความร้อนจากภายนอกเพื่อพัฒนาให้ลูกไก่เจริญเป็นตัวในฟองไข่ ถ้าไม่ได้รับความร้อนเพียงพอการเจริญเติบโตจะยังไม่เริ่มขึ้น ในระยะแรกแม่ไก่จะออกไข่โดยยังไม่มีพฤติกรรมการฟักไข่ และเมื่อแม่ไก่ออกไข่จนเกือบหมดชุด ประมาณ 10-15 ฟอง แม่ไก่จะเริ่มฟักไข่ให้ความร้อนกับฟองไข่ ซึ่งพฤติกรรมนี้จะส่งผลมาจากฮอร์โมน โปรแลคติน (prolactin)ที่ทำให้แม่ไก่หยุดออกไข่ มีการฝ่อของรังไข่และท่อนำไข่ แม่ไก่จะมีพฤติกรรมฟักไข่เพิ่มขึ้น ลดความสนใจในการทำกิจกรรมอื่นๆ โดยตั้งใจฟักไข่ไปเรื่อย ๆ จนกระทั่งลูกไก่เริ่มฟักออกมาโดยปกติแล้วลูกไก่มีระยะการฟักตัวแรกถึงตัวสุดท้ายไม่เกิน 2 วัน เพราะเมื่อแม่ไก่เห็นลูกไก่ออกมาจากไข่แล้วฮอร์โมน โปรแลคตินจะเริ่มลดลง พฤติกรรมการฟักไข่จะหายไป และเปลี่ยนไปแสดงพฤติดกรรมการเลี้ยงลูกแทน รวมระยะเวลาฟักไข่จนลูกไก่เกิด 21 วัน และนี่คือสาเหตุที่ลูกไก่เกิดพร้อมๆกัน เพราะแม่ไก่เริ่มฟักไข่พร้อมกันนั่นเอง

ผู้เขียน: น.ส. พรพร โยธาวงษ์

ที่มาของแหล่งข้อมูล:

นัดติยา ประกอบแสง และ วันทนีย์ พลวิเศษ. 2017. แบบแผนการเปลี่ยนแปลงฮอร์โมนโปรแลคตินและเอสตราไดโอลในไก่พื้นเมือง ที่แสดงพฤติกรรมการฟักไข่ที่ยืดเยื้อ. Journal of Agriculture. สาขาวิชาสัตวศาสตร์ คณะเทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม.

ปานประดับ สินปรุ. 2017. การควบคุมพฤติกรรมการฟักไข่และการเลี้ยงลูกโดยระบบประสาท และระบบต่อมไร้ท่อในไก่พื้นเมืองไทยเพศเมีย: บทบาทของมีโซโทซิน. วิทยานิพนธ์ปริญญาวิทยาศาสตรดุษฎีบัณฑิต. สาขาชีววิทยาสิ่งแวดล้อม. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี

Feather Site - The Poultry Page. Broodiness and Broody Hens [ออนไลน์]. 2020, แหล่งที่มา: https://www.feathersite.com/Poultry/BRKBroody.html [ 12 มกราคม 2563]

สรีรวิทยาการผลิตสัตว์ ตอนที่ 4 [ออนไลน์], แหล่งที่มา: http://old-book.ru.ac.th/e-book/a/AT223(50)/AT223-9.pdf [ 15 มกราคม 2563] หน้า 294.