ซีเซียม (Caesium, สัญลักษณ์ Cs) เป็นธาตุซึ่งเป็นโลหะแอลคาไลน์ (Alkaline Metal) มีลักษณะเป็นโลหะสีเงินขาว (Silvery-white metal) แวววาว อ่อนนุ่ม ยืดหยุ่น เป็นของเหลวที่อุณหภูมิห้อง และสามารถเปลี่ยนสถานะเป็นผลึกแข็งได้เมื่อจับกับไอออนของคลอรีน หรือคลอไรด์ (Cl-) โดยปกติมักไม่พบซีเซียมบริสุทธิ์ในธรรมชาติ แต่จะอยู่ปะปนกับธาตุอื่น ๆ ในรูปแบบของแร่
ซีเซียมถูกค้นพบครั้งแรกเมื่อปี ค.ศ. 1860 โดยนักเคมีชื่อ โรเบิร์ต บุนเซ่น (Robert Bunsen) และกุสตาร์ฟ เคอร์ช็อฟ (Gustav Kirchhoff) ขณะใช้เครื่องสเปกโตรสโคป (Spectroscope) วิเคราะห์สเปกตรัมของน้ำแร่ และบังเอิญพบสเปกตรัมสีฟ้าสดที่ไม่เคยเห็นมาก่อนของซีเซียมปะปนอยู่ ชื่อของซีเซียม จึงมาจากคำว่า Caecius เป็นภาษาละติน ที่แปลว่าสีฟ้าสด (Brilliant blue) นั่นเอง
ซีเซียมถูกนำมาใช้ในงานที่เกี่ยวข้องกับกัมมันตภาพรังสี โดยรูปแบบที่ถูกนำมาใช้มากที่สุด คือ ซีเซียม-137 (Caesium-137, สัญลักษณ์ Cs-137) เกิดจากปฏิกิริยานิวเคลียร์ฟิชชัน (Nuclear fission) หรือปฏิกิริยานิวเคลียร์ที่เกิดจากการแตกตัวของนิวเคลียสของธาตุ มักถูกนำมาใช้ในการปรับเทียบเครื่องมือวัดรังสี ใช้เป็นต้นกำเนิดรังสีสำหรับรักษาโรคมะเร็ง รวมถึงเครื่องมือวัดต่าง ๆ ที่ใช้ในโรงงานอุตสาหกรรม เช่น เครื่องวัดความหนาแน่นของวัสดุ เครื่องวัดการไหลของของเหลวผ่านท่อ เป็นต้น
ซีเซียม-137 มีครึ่งชีวิต หรือระยะเวลาที่สารกัมมันตรังสีใช้ในการสลายตัวของสารเหลือครึ่งหนึ่งของที่มีอยู่เดิมประมาณ 30.17 ปี เมื่อออกสู่สิ่งแวดล้อมซีเซียม-137 สามารถแพร่กระจายในอากาศ ละลายน้ำได้ดี นอกจากนี้ยังสามารถรวมตัวกับดินได้ แต่จะไม่แพร่กระจายลงไปลึกในชั้นดิน จึงอาจพบว่ามีการปนเปื้อนในพืชปริมาณเล็กน้อยเท่านั้น ทั้งนี้มักพบในบริเวณที่มีการทดสอบอาวุธนิวเคลียร์และบริเวณที่เกิดอุบัติเหตุเกี่ยวกับเตาปฏิกรณ์นิวเคลียร์
หากร่างกายของมนุษย์สัมผัสซีเซียม-137 ในปริมาณมากจะทำให้ผิวหนังเกิดการไหม้ และอาจทำให้เสียชีวิตได้อย่างเฉียบพลัน หากได้รับในปริมาณน้อยจะสะสมอยู่ในร่างกายตามเนื้อเยื่อต่าง ๆ เพิ่มความเสี่ยงในการเกิดโรคมะเร็ง ในกรณีที่ได้รับซีเซียม-137 จากการรับประทานโดยไม่ได้ตั้งใจ แพทย์มักจะให้ผู้ป่วยรับประทานยาที่ชื่อว่า ปรัสเชียนบลู (Prussian Blue) เพื่อกระตุ้นให้ร่างกายเกิดการกำจัดสารกัมมันตภาพรังสีออกมา
นอกจากนี้ ข้อมูลจากทบวงการพลังงานปรมาณูระหว่างประเทศ (International Atomic Energy Agency) รายงานค่ารังสีส่วนเกินจากธรรมชาติซึ่งร่างกายไม่ควรได้รับมากกว่า 1 มิลลิซีเวิร์ตต่อปี โดยการแผ่ปริมาณรังสีของซีเซียม-137 นั้นมีอัตราเท่ากับ 0.01 มิลลิซีเวิร์ตต่อชั่วโมง หรือคิดเป็น 87.6 มิลลิซีเวิร์ตต่อปี ที่ระยะทาง 1.8 เมตร (จากด้านช่องเปิดของภาชนะบรรจุ) หรือหมายความว่าหากอยู่ใกล้ซีเซียม-137 นี้ ในระยะ 1.8 เมตร (ประมาณ 1 วา) เป็นระยะเวลาประมาณ 4 วัน จะได้รับรังสีเกินค่าที่มาตรฐานกำหนดไว้ ซึ่งหากอยู่ไกลจากวัตถุแผ่รังสีนี้เท่าไหร่ ผลกระทบที่ได้รับจากรังสีก็จะลดลงตามลำดับ
ภาพธาตุซีเซียมบริสุทธิ์บรรจุในหลอดแก้ว
https://en.wikipedia.org/wiki/Caesium#/media/File:Cesium.jpg
เรียบเรียงโดย: ปวิตา ลิขิตเดชาโรจน์ นักวิชาการ กองวิชาการวิทยาศาสตร์ สำนักวิชาการพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์ อพวช.
แหล่งข้อมูล
https://www.nst.or.th/article/article54/article54-004.html
https://www.epa.gov/radiation/radionuclide-basics-cesium-137
https://pubhealth168chernobyldisaster.weebly.com/effects-of-caesium-137.html
https://www.cdc.gov/nceh/radiation/emergencies/isotopes/cesium.htm
https://www.cdc.gov/nceh/radiation/emergencies/prussianblue.htm#howWorks
โดยทั่วไปแล้วเราอาจจะเคยได้ยิน หรือรู้จักเฉพาะฝาแฝดแท้ และฝาแฝดเทียม เท่านั้น แต่รู้หรือไม่ว่ายังมีฝาแฝดกึ่งแท้ด้วยนะ
เมื่อเอ่ยถึง ฉลาม หลายคนมักจะนึกถึงภาพของเพชรฆาตแห่งท้องทะเล แต่รู้หรือไม่ว่า เมื่อ 400 ล้านปีก่อน ในปลายยุคดีโวเนียน ฉลามเคยแหวกว่ายเป็นนักล่าในมหานทีแห่งท้องน้ำจืดด้วยเช่นกัน
ไข้หวัดสเปน เคยระบาดใหญ่ทั่วโลกเมื่อกว่า 100 ปีแล้วและคร่าชีวิตคนทั่วโลกกว่า 50 ล้านคน โดยเริ่มระบาดในปี พ.ศ. 2461 ไข้หวัดสเปนเกิดจากเชื้อไวรัสโคโรนาชนิด A (H1N1) โดยที่มาอาจคล้ายกับไข้หวัดนก และโรคโควิด-19 คือมีการแพร่เชื้อจากสัตว์มาสู่คน และมีอาการคล้ายกับไข้หวัดทั่วไป คือ เป็นไข้ ไอ จาม คลื่นไส้ ปวดเมื่อตามร่างกาย และท้องเสีย
หลายคนคงทราบว่า แตงโมเป็นผลไม้ฤทธิ์เย็น ทำให้เข้าใจผิดว่าแตงโมเป็นของแสลงสำหรับผู้ที่เป็นไข้
เพราะในนมวัว หรือนมจากสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม จะมีน้ำตาลที่ชื่อว่าแล็กโทส (lactose) เมื่อเข้าสู่ร่างกายแล้ว หากร่างกายของมีภาวะพร่องเอนไซม์แล็กเทส (lactase deficiency)
ปกติในร่างกายมนุษย์เรามีกลไกในการทำงานที่ค่อนข้างซับซ้อน แต่ทุกอย่างที่ธรรมชาติสร้างสรรค์และออกแบบมาให้นั้นล้วนมีหน้าที่ของมัน น้ำลายก็เช่นกัน!!!
แสงแดดอ่อนๆ ในยามเช้าจะช่วยลดการสร้างฮอร์โมนเมลาโทนิน ซึ่งเมลาโทนิน เป็นฮอร์โมนที่ช่วยในการนอนหลับ
สิ่งมีชีวิตทุกชนิดล้วนแต่ต้องการการพักผ่อน ไม่ว่าจะเป็นการหยุดนิ่งอยู่กับที่ การนั่ง หรือการนอน ซึ่งเป็นการพักผ่อนที่ดีที่สุดสำหรับเราชาวมนุษย์และสิ่งมีชีวิตอีกหลายชนิด แต่มีสิ่งมีชีวิตที่ต้องเคลื่อนที่อยู่ตลอดเวลาทั้งชีวิตของมัน นั่นก็คือ “ปลาฉลาม”
เมื่อครั้งที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชเสด็จฯ เยี่ยมราษฎรในเขตจังหวัดนราธิวาส ทรงพบว่า ดินในพื้นที่พรุที่สูบน้ำออกเพื่อนำดินในพื้นที่มาใช้ทำการเกษตร
ได้มีการแปรสภาพกลายเป็นดินเปรี้ยวจัด ทำให้การเพาะปลูกไม่สามารถทำได้ ซึ่งการแปรสภาพเป็นดินเปรี้ยวจัดนี้ เกิดมาจากดินที่มีอินทรียวัตถุและซากพืชเน่าเปื่อยปกคลุมอยู่
ด้านบน ที่ระดับความลึก 1-2 เมตร ดินจึงมีลักษณะเป็นดินเลนสีเทาปนน้ำเงินและมีสารประกอบกำมะถันหรือที่เรียกว่า สารประกอบไพไรท์ (Pyrite : FeS2) ปะปนอยู่จำนวนมาก
จากการระบาดของไวรัสโควิด 19 หลายคนคงสงสัยหรือเคยได้ยินเรื่องของไวรัสกินปอดกันมาบ้าง วันนี้เราจะมาให้ความรู้เกี่ยวกับกลไกการติดเชื้อในปอดของไวรัสว่าเกิดขึ้นได้ยังไงมันกินปอดแบบไหนจะเหมือนปลวกแทะไม้แบบที่เค้าว่าหรือไม่
Heat – sensitive organ หรืออวัยวะรับความร้อนของงู เป็นอวัยวะพิเศษที่ทำให้งูสามรถรับรับรู้ต่อการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิได้อย่างรวดเร็ว จึงเป็นตัวช่วยของงูในการตรวจหาเหยื่อและล่าเหยื่อได้เป็นอย่างดี ซึ่งอวัยวะรับความร้อนนี้มี 2 แบบด้วยกัน
คอลลาเจน คือ เส้นใยโปรตีนชนิดหนึ่งที่ร่างกายมนุษย์ทุกคนสามารถสร้างขึ้นเองได้ตามธรรมชาติ
รู้หรือไม่ ปีแสง (light years)คือ หน่วยของระยะทางไม่ใช่เวลา มักใช้บอกระยะของวัตถุในอวกาศที่อยู่ห่างกันมากๆ ซึ่งมีระยะทางเท่ากับ 9,460,730,472,580.8 กิโลเมตร หรือเทียบได้กับระยะที่แสงเดินทางเป็นเวลา 1 ปีนั่นเอง หน่วยของระยะทางอื่นๆ ที่นิยมใช้กันในทางดาราศาสตร์ ได้แก่ หน่วยดาราศาสตร์ (astronomical unit; AU)มีระยะทาง 149,597,870,691 กิโลเมตร เท่ากับระยะห่างระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์ และพาร์เซ็ก (parsec; pc)มีระยะทางประมาณ 30 ล้านๆกิโลเมตร เท่ากับความสูงของสามเหลี่ยมมุมฉากที่มีพื้นกว้าง 1 AU และมีมุมยอด 1 ฟิลิปดา (หน่วยวัดมุมมีค่า 1 ใน 60 ของ 1 องศา)
หอยสามารถจำศีลได้ทุกช่วงอายุ การจำศีลส่วนใหญ่จะพบในช่วงฤดูร้อน หรืออาจเรียกว่า “การจำศีลชั่วคราว” การจำศีลชั่วคราวในธรรมชาติจะเกิดขึ้นในฤดูร้อนที่อุณหภูมิสูงและความชื้นต่ำ หอยทากบกแต่ละกลุ่มจะมีพฤติกรรมการจำศีลที่แตกต่างกันไป
โดยทั่วไปธรรมชาติสร้างให้เพศเมียเป็นฝ่ายที่อุ้มท้อง แต่“ม้าน้ำ”นั้นแตกต่างออกไป โดยที่ม้าน้ำเพศผู้นั้นจะอุ้มท้องแทนเพศเมีย เมื่อถึงฤดูผสมพันธ์เพศผู้จะมีการเปลี่ยนแปลงสีสันให้สวยงามขึ้นเพื่อดึงดูดเพศเมียเข้ามาหา จากนั้นเพศผู้จะใช้หางโอบกอดเพศเมียและดึงเข้ามา โดยที่ทั้งคู่จะแอ่นส่วนท้องประกบเข้าหากัน เพศเมียจะปล่อยไข่ลงไปในถุงหน้าท้อง (Brood pouch) ของตัวผู้ จากนั้นตัวผู้ก็จะปล่อยน้ำเชื้อมาผสมกับไข่และฟักเป็นตัวอ่อนภายในถุงหน้าท้อง โดยตัวผู้ต้องอุ้มท้องเป็นเวลาประมาณ 2-4 สัปดาห์ เมื่อครบกำหนดแล้ว ม้าน้ำตัวผู้จะบีบกล้ามเนื้อส่วนท้องและพ่นลูกม้าน้ำทั้งหมดออกจากถุงหน้าท้อง
