ช่วงหน้าฝนปลายเดือนกันยายนปี 2562 ผู้เขียนได้รับโอกาสในการเข้าร่วมจัดกิจกรรม “นักธรรมชาติวิทยารุ่นเยาว์” โดยพิพิธภัณธ์ธรรมชาติวิทยา องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ เด็กๆนักธรรมชาติวิทยารุ่นเยาว์และนักธรรมชาติวิทยารุ่นพี่ร่วมสำรวจสิ่งมีชีวิต ณ ทุ่งนาข้าว บริเวณทุ่งหลวงรังสิต ตำบลคลองห้า อำเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี ผู้เขียนซึ่งขณะนั้นรับผิดชอบกลุ่มแพลงก์ตอน ยังจำได้ดีถึงน้ำคลองในวันนั้นที่แทบทั้งหมดมีสีน้ำตาลขุ่นและมีกลิ่นคาวผิดปกติไม่เหมือนน้ำคลองทั่วไป และเมื่อนำตัวอย่างน้ำคลองกลับมาตรวจสอบขั้นต้นโดยการมองผ่านกล้องจุลทรรศน์ภายในห้องปฏิบัติการก็พบว่าตัวการที่ทำให้น้ำมีสีและกลิ่นดังกล่าวคือ สิ่งมีชีวิตขนาดเล็กๆที่เรียกว่า ยูกลีน่า
ยูกลีน่า (Euglena) หรือแมลงเขียวในภาษาญี่ปุ่น (Midorimushi; midori=green, mushi=insect) เป็นสิ่งมีชีวิตในกลุ่มโพรติสต์ที่มีลักษณะสำคัญคือเป็นยูคาริโอติกเซลล์ ส่วนใหญ่ประกอบขึ้นจากเซลล์เพียงเซลล์เดียว หรือหลายเซลล์ ซึ่งไม่มีการจัดเรียงตัวเป็นเนื้อเยื่อ ปัจจุบันยูกลีน่าเป็นสกุลหนึ่งในไฟลัมยูกลีโนซัว มีลักษณะสำคัญประจำสกุลคือ รูปทรงกระสวย หน้าป้าน ท้ายเรียว มีแส้เซลล์ 2 เส้นอยู่ด้านหน้า ขยายพันธุ์โดยการแบ่งเซลล์ และเนื่องจากเซลล์ยูกลีน่ามีคลอโรพลาสต์จึงทำให้ยูกลีน่าดำรงชีวิตได้ทั้งแบบสร้างอาหารเองได้ (autotroph) และบริโภคสิ่งมีชีวิตอื่นเป็นอาหาร (heterotroph) ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับปัจจัยแวดล้อมโดยเฉพาะแสง ด้วยลักษณะในการสร้างอาหารเองได้นี่เอง ยูกลีน่าจึงเคยถูกจัดเป็นสาหร่ายสีเขียวประเภทหนึ่งก่อนที่จะแยกตัวออกมาเป็นไฟลัมใหม่ จากฐานข้อมูลในปัจจุบัน ยูกลีน่ามีทั้งหมดมากกว่า 100 ชนิดและแทบทั้งหมดพบในน้ำจืด ยูกลีน่ามีความสำคัญต่อระบบนิเวศเป็นอย่างยิ่งจากการเป็นผู้ผลิตเบื้องต้นและยังสามารถดูดซับคาร์บอนไดออกไซต์จากชั้นบรรยากาศในกระบวนการสังเคราะห์แสงจึงช่วยลดภาวะโลกร้อนได้อีกด้วย นอกจากนี้ยูกลีน่ายังมีคุณค่าทางอาหารสูง โดยประกอบไปด้วยวิตามินและแร่ธาตุหลายชนิด รวมทั้งกรดอะมิโนและกรดไขมันที่จำเป็นต่อร่างกาย จึงมีความพยายามของนักวิจัยที่จะพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหารเสริมจากยูกลีน่า
สำหรับการพบปรากฏการณ์ยูกลีน่าบลูม (Euglena bloom) ในบริเวณทุ่งหลวงรังสิตนั้น ผู้เขียนและนักธรรมชาติวิทยารุ่นเยาว์ยังไม่ได้ศึกษาต่อว่าปรากฏการณ์ดังกล่าวเกิดจากสาเหตุใดและมีผลทำให้คุณภาพน้ำคลองเปลี่ยนแปลงอย่างไรบ้างนอกจากทำให้สีและกลิ่นของน้ำไม่เป็นที่พึงประสงค์ รวมทั้งยังไม่มีรายงานว่ายูกลีน่าสร้างสารเคมีที่เป็นพิษต่อสัตว์น้ำแต่อย่างใด อย่างไรก็ตามข้อควรระวังต่อสิ่งที่อาจจะเกิดขึ้นได้คือเมื่อปรากฏการณ์ยูกลีน่าบลูมสิ้นสุดลง ยูกลีน่าปริมาณมากก็จะถูกย่อยสลายตามธรรมชาติซึ่งกระบวนการย่อยสลายนี้ส่วนหนึ่งเป็นกระบวนการใช้ออกซิเจน จึงอาจมีผลให้ปริมาณออกซิเจนในน้ำคลองลงลงอย่างรวดเร็วซึ่งจะเป็นอันตรายต่อสัตว์น้ำได้ ดังนั้นการศึกษาและเฝ้าระวังปรากฏการณ์ยูกลีน่าบลูม เช่น การติดตามภายหลังการบลูมว่ามีสัตว์น้ำตายจำนวนมากหรือไม่ รวมทั้งการเปรียบเทียบการบลูมในแต่ละฤดูกาลหรือช่วงเดือนว่าเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร อาจช่วยทำให้หารูปแบบและสาเหตุของการบลูมเพื่อป้องกันอันตรายที่อาจจะเกิดขึ้นต่อสัตว์น้ำซึ่งเป็นอาหารของคนในท้องถิ่นได้
ผู้เรียบเรียง: สุทธิกาญจน์ สุทธิ
ที่มาของแหล่งข้อมูล:
https://www.algaebase.org/search/genus/detail/?genus_id=43651&sk=0
http://www.ipecp.ac.th/ipecp/cgi-binn/BP1/Program/chapter7/p8_3.html
https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=9620#null
https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/euglenozoa
ไบโอเอทานอล (Bioethanol) เป็นพลังงานทางเลือกที่สะอาด ยั่งยืนและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม สามารถผลิตได้จากกระบวนการทางชีวภาพ โดยใช้ยีสต์หมักน้ำตาลที่ได้จากผลผลิตทางการเกษตรในสภาวะที่ไม่มีอากาศ จะให้ผลิตภัณฑ์เป็นเอทิลแอลกอฮอล์หรือเอทานอล การนำพืชที่เป็นอาหาร เช่น อ้อย ข้าวโพด และมันสำปะหลัง มาผลิตเอทานอล
ในฤดูร้อนของทุกปี มักจะเป็นช่วงที่แดดร้อนแรงสุดๆ จนหลายคนแทบไม่อยากออกจากบ้าน แต่รู้หรือไม่ว่ากิจกรรมยามว่างในฤดูร้อนที่คนนึกถึงเป็นอันดับต้นๆ คือการออกไปเที่ยวทะเล แล้วเราทำอะไรบ้างเมื่อมาที่ทะเล เชื่อว่าคนส่วนมากคงจะเล่นน้ำอย่างสนุกสนานบริเวณชายหาด บ้างก็ถ่ายรูป กินอาหาร จิบเครื่องดื่มเย็นๆ และอีกกิจกรรมหนึ่งที่น่าสนใจไม่แพ้กันคือ การออกไปดำน้ำ
อ๊บ! อ๊บ! อ๊บ! เสียงนี้ดังลอดเข้ามาเมื่อคราฝนตก หากข้างบ้านใครมีแอ่งน้ำขัง อาจเป็นแหล่งนัดพบยามราตรีอันแสนวิเศษของเหล่าขบวนการอ๊บอ๊บ! นั่นคือสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกพวกมันมีความสัมพันธ์กับคนไทยมาเนิ่นนาน แต่เมื่อเอ่ยถึงสัตว์กลุ่มนี้ผู้คนมักจะนึกถึงเพียงแค่กบ-เขียด เท่านั้น
การที่สิ่งมีชีวิตหนึ่งชนิดหายไปจากระบบนิเวศ ย่อมส่งผลกระทบต่อความเป็นอยู่ของสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ ที่ยังอยู่ เหมือนสำนวนไทย “น้ำพึ่งเรือ เสือพึ่งป่า”
การพบไมโครพลาสติกในทะเลอาจเป็นปรากฏการณ์ที่สร้างความตื่นตัวในการอนุรักษ์สภาพแวดล้อม เพราะปริมาณการใช้พลาสติกที่มีมากขึ้นอย่างมาก จนถึง ค.ศ. 2020
“ตึกลูกเต๋า” ชื่ออย่างไม่เป็นทางการของอาคารพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์มหาราชินี องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ (อพวช.) ดูจะเป็นชื่อที่คุ้นหูผู้คนทั่วไป มากกว่าชื่อ “พิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์” ของ อพวช.
นักวิจัยเตือนสัญญาณอันตรายจากหิมะที่ละลายอย่างต่อเนื่องในที่ราบหิมาลัย-ทิเบต ส่งผลต่อการขยายตัวของแพลงก์ตอนน็อกติลูกา (Noctiloca) และอุณหภูมิพื้นผิวมหาสมุทรร้อนขึ้น
เทอร์โมมิเตอร์ที่ใช้วัดอุณหภูมิร่างกาย เพื่อคัดกรองผู้เสี่ยงเป็นโรคติดเชื้อโควิด-19 (COVID-19) ดร.สุเมธ อาวสกุลสุทธิ
ถ้าให้ทุกคนนึกถึงภาพสงครามในความคิดของเรา หลายๆคนอาจนึกถึงสงครามในรูปแบบทางการทหาร ที่มีการใช้ระเบิดนิวเคลียร์ ปืน หรืออาวุธที่มีอานุภาพร้ายแรงในการสังหารกัน ทำให้ผู้คนล้มตายเป็นจำนวนมาก
หากกล่าวถึงวิทยาศาสตร์ คนทั่วไปคงนึกภาพนักวิทยาศาสตร์กำลังทำการทดลองเกี่ยวกับสารเคมีอะไรบางอย่างอยู่ ซึ่งเป็นการหลีกเลี่ยงไม่ได้ว่าการทดลองทางวิทยาศาสตร์ใดๆก็ตามย่อมมีความเกี่ยวข้องกับสารเคมีไม่ทางตรงก็ทางอ้อมอยู่แล้ว ความจริงแล้วมนุษย์อยู่กับสารเคมีมาตั้งแต่เกิดจนตายเพราะสารเคมีนั้นอยู่รอบตัวซึ่งมีทั้งเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติหรือผ่านการสังเคราะห์ขึ้นมา
แปลและรียบเรียงโดย อานุภาพ สกุลงาม กองวิชาการวิทยาศาสตร์ พิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์ องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ (อพวช.) จาก ‘Storyteching’ – how museums can use technology to tell their stories เขียนโดย Rebecca Carlsson จาก www.museumnext.com
ปลายปี 2019 จนถึงต้นปี 2020 มีไวรัสโคโรน่าสายพันธุ์ใหม่ระบาดไปทั่วโลกอย่างรวดเร็วจากเมืองเล็ก ๆ ของประเทศจีน (อู่ฮั่น) หรือที่ในปัจจุบันเรารู้จักและได้ยินชื่อไวรัสขนิดนี้ว่า COVID-19
ใน 30-40 ปีข้างหน้า อาหารที่อยู่บนโต๊ะเราอาจจะไม่มีอยู่อีกต่อไป ยกตัวอย่าง ปลา ถั่วเหลือง มันฝรั่ง ผลไม้ต่างๆ หรือแม้แต่ ธัญพืช เช่น ข้าวสาลี และข้าวสวย ไปจนถึงของหวานหรือเครื่องดื่ม น้ำผึ้ง ช็อกโกแลต และกาแฟ เพราะการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศโลกไม่เพียงทำให้อุณหภูมิโลกสูงขึ้นหรือมีการสภาพอากาศแปรปรวนเท่านั้น ยังส่งผลต่อกิจกรรมการผลิตอาหารของโลกด้วย
ก้อนน้ำแข็งยักษ์ที่ลอยอยู่ในทะเล หรือน้ำแข็งหลอดในแก้วน้ำดื่ม ส่วนใหญ่เกิดจากการเปลี่ยนสถานะของน้ำจากของเหลวกลายเป็นของแข็ง ที่อุณหภูมิต่ำกว่า 0 C ซึ่งโมเลกุลของน้ำแข็ง (H2O) จะเรียงตัวเป็นระเบียบเหมือนกันทุกทิศทุกทาง เรียกว่า ผลึก ซึ่งน้ำแข็งที่เราพบในชีวิตประจำวัน
การเคลื่อนที่ของหุ่นยนต์ คือ การกระทำด้วยกำลังเพื่อให้เกิดการเคลื่อนที่จากที่หนึ่งไปยังอีกที่หนึ่ง ซึ่งการที่หุ่นยนต์จะสามารถเคลื่อนที่ไปปฏิบัติงานในสภาพแวดล้อมต่าง ๆ ได้ขึ้นอยู่กับการออกแบบให้ปฏิบัติงานได้ตรงกับสภาพแวดล้อม การเคลื่อนที่ของหุ่นยนต์ แบ่งออกได้เป็น 6 ประเภทใหญ่ ๆ
หมีน้ำ (Water Bear) หรือ บางทีก็เรียกว่า มอสส์ พิกเลตส์ (Moss piglets) เป็นสัตว์หลายเซลล์ มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า ทาร์ดิกราดา (Tardigrada)
ในยุคปัจจุบันที่หลาย ๆ คนทุกเพศทุกวัยเริ่มหันมาสนใจสุขภาพมากขึ้น ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลเพื่อต้องการรูปร่างบุคลิกที่ดีขึ้น, ป้องกันการเกิดโรคต่าง ๆ เช่น โรคหัวใจ, ความดัน,เบาหวาน นอกจากนี้ยังมีอีกเหตุผลหนึ่งเมื่อเรามีอายุที่มากขึ้นอาจจะมีอาการผิดปกติที่เกิดขึ้นกับสมองเราได้ เช่น อาการที่เกี่ยวกับเรื่อง ความจำที่พบมากในผู้สูงอายุ เช่น อัลไซเมอร์
วงการ E-Sport ทั่วโลกต้องสั่นสะเทือนเมื่อ OG สุดยอดทีมแชมป์โลก Dota 2 ต้องพ่ายให้กับ OpenAI Five สุดยอดบอทปัญญาประดิษฐ์ ในศึก OpenAI Five Finals
ลินุส โตร์วัลดส์ (Linus Torvalds) อาจเป็นชื่อที่ไม่คุ้นหูสำหรับคนทั่วไป แต่คนในวงการคอมพิวเตอร์ผู้เคยสัมผัสระบบปฏิบัติการชนิดต่างๆ ในตระกูล ลินุกซ์ (Linux) น่าจะพอคุ้นเคยกับชื่อนี้มาบ้างในฐานะของผู้ให้กำเนิด ลินุกซ์เคอร์เนิล (Linux Kernel) หรือระบบฐานรากที่ถูกพัฒนาต่อมาเป็นระบบปฏิบัติการ Linux หลากหลายชนิด ไปจนถึงระบบปฏิบัติการแอนดรอยด์ในโทรศัพท์สมาร์ทโฟนที่มีผู้ใช้หลายร้อยล้านคนในปัจจุบัน
ทราบกันไหมว่าวันที่ 2 กุมภาพันธ์ของทุกปี ประเทศไทยได้กำหนดให้เป็น “วันนักประดิษฐ์ของไทย” เพื่อเป็นการเทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9
หลาย ๆ คนคิดว่าสัญลักษณ์ของวันวาเลนไทน์คือดอกกุหลาบ แต่ความเป็นจริงนั้นดอกอัลมอนด์สีชมพูต่างหาก ที่เป็นสัญลักษณ์ที่ชาวคริสต์มอบให้กันในวันวาเลนไทน์เพื่อแสดงถึงมิตรภาพ และการแบ่งปันน้ำใจให้แก่กัน
ปฎิเสธไม่ได้ว่า ในปัจจุบันนี้แค่เสื้อผ้าที่ดูสะอาดอย่างเดียวอาจไม่เพียงพอสำหรับผู้สวมใส่ แต่เสื้อผ้านั้นอาจจะต้องมีกลิ่นหอม นุ่มนวล น่าสัมผัสอีกด้วย การใช้น้ำยาปรับผ้านุ่มจึงเป็นทางเลือกที่นิยมกันมากขึ้นแทนที่จะใช้ผงซักฟอกแต่เพียงอย่างเดียว
เด็กหลาย ๆ คน คงมีความคิดอยากเลี้ยงลูกไก่สีเหลือง ๆ ตัวเล็ก ๆ จึงลองเข้าห้องครัวหยิบไข่ไก่ที่คุณแม่ซื้อจากซุปเปอร์มาเก็ตมาห่อผ้าอย่างดีเพื่อหวังว่าในไม่ช้าไข่ไก่จะฟักออกมาเป็นตัวได้ แต่สุดท้ายไม่เคยสำเร็จ เป็นเพราะเหตุใด
เราเข้าพิพิธภัณฑ์ หรือ ศูนย์การเรียนรู้ ไปทำไม คำตอบน่าจะหลากหลาย ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับว่า ผู้ตอบเป็นใคร เพศอะไร อายุเท่าไร พื้นฐานการศึกษาเป็นอย่างไร ทัศนคติต่อเรื่องราวต่างๆเป็นอย่างไร รวมถึงรูปแบบการดำเนินชีวิตของคนคนนั้นเป็นอย่างไร
